sibĕ

Bedeutung / Znaczenie

• Pol. siebie

Morphologie und Betonung / Morfologia i akcent

pron

Etymologie / Etymologia

— *sebe, *u sebe, *oU sebe, *ks sebĕ, *sebe, *sę, *perds sę, *pods sę, *sę, *za seboję (zamiast *soboję), *vs sebĕ, por. poi. siebie gen.-acc., sobie dat.-loc., się acc. (dziś tylko jako enkli- tyka przyczasownikowa, ale w stpol. zabytkach małopolskich do XVI w. się jest notowane po przyimkach, natomiast sie w połączeniu z czasownikiem), sobą instr., kasz. sebe gen.- acc., sob'e dat.-loc., są acc. (zwykle tylko przy czasowniku, ale w utartych zwrotach także po przyimku, np. pŕed są 'przed siebie’, pod są 'pod siebie’), sobę instr., dł. sebe gen.-acc. i dat.- loc., se (enkhtyczne) acc., sobu instr., gł. sebje gen.-acc., sebi || sej dat., so (enkhtyczne) acc., sebi (np. w sebi V sobie ) loc., cz. sebe gen.-acc., sobĕ, enkhtyczne si dat., se (enkhtyczne) acc., sebou instr., sobĕ loc., sła. seba gen.-acc, sebe, enkhtyczne si dat., sa (enklityczne) acc., sebou instr., sebe loc., słe. sebe gen.-acc., sebi, enklityczne si dat., se (enklityczne) acc., seboj instr., sebi loc, sch. sebe gen.-acc., sebi, enkhtyczne si dat., se (enklityczne) acc., söböm instr., se»« loc., scs. sebe g . acc, sebĕ, enklityczne si dat., se acc., тS*г’Л ^^ bg. себе CU, wyjątkowo себе gen.-acc, себе cu, en у rb.t. ce (enklityczne) acc., maced. себе (си) gen.-acc ее (en- klityczne) acc себе (cu) *mtttyczne c« 7?" \tr tSeľ dowana, budowane)’, собою, собой mstr., uкг. себе gen. acc., себе (po przyimkach, np. 5 себе, до себе), собг dat.-loc ся (enklityczne) acc., собою instr., br. сябе gen.-acc., себе dat, loc., -ся, -цa enklityka służąca do tworzenia form zwrotnych czasownika (np. пытпáюся, пытáцца 'pytam się, pytać się ), сабóй, сабóю instr.

Beispiele / Przykłady

PLB	DE/FR
vån mo ai sibĕ	Er hat an sich	H
deri-să vėz viză	Aus einem Hause heraus fallen, heraus reißen	H
zim'ă trąsi-să	die Erde bebet	H
dirzol-să vit paivo	Sich enthalten vom Biere	H
dirzol-să vit tüg	Sich enthalten, heißt von etwas, es sey, was es wolle	H
kok aidi-să vom?	Wie geht es euch?	H
prid są zarĕ	Für sich sehen?	H
doje vit sibĕ	Von sich geben	H
aidai-să dübre!	Gehabe dich wol!	H
dirzai-să vol!	Gehabt euch wol!	H
tåuci-să kăk kobolt	Es stößt sich als ein Kobolt. So sprechen sie, wenns etwan spückt	H
joz xorną-să	Ich ernehre	H
vån xorni-să	Er ernehret sich	H
deri-să vėz viză	Heraus reißen	H
bėjăto-să så pąstą	Sich schlagen, mit Fäusten	H
vinai bĕlai-să	Sie haben sich geschlagen	H, HB1
bėjĕ vit sibĕ	Von sich wegschlagen, Zurück schlagen, wie mit dem Balle geschiehet	H
bėjĕ prid są	Für sich hinschlagen	H
prid są zarĕ	Für sich sehen	H
vån störi-să så lüxt’åm no daistă	Er steurt sich mit dem Ellbogen auf dem Tisch	H
vån mo püd są	Er hat unter sich [in seiner Macht und Gewalt]	H
virgnĕ püd są	Unterwerffen	H
prid są zarĕ	Vor sich sehen	H
joz mål-să	Ich habe mich gewachsen	H
varti-să no vådă*	Waßerwirbel	H, HB, B1, B2, C
vaixår varti-să	Wirbel-Wind (Die hiesige Wende schreiben alle Wirbel-Winde dem bösen Feind zu und halten dafür, daß durchgehends nichts gut drin sey.)	H
varti-să no glåvų*	Wirbel, auf dem Haupte	H
kå sĕbe tągnĕ	An sich ziehen	H
kųpot-să vå vådų*	Se baigner	Pf
cis-să kųpăt ait?	Voulez vous vous baigner	Pf
mos-să såzdăt	Voules vous Vous deshabiller	Pf
kok aidi-să?	Comment Vous va-il	Pf
svec'ă zazi-să	Licht brennet	PS
ni tuci-să	stoße dich nicht	PS