Difference between revisions of "büg"
Jump to navigation
Jump to search
m (adding examples from phrase lists) |
|||
(2 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
Line 15: | Line 15: | ||
== Etymologie / Etymologia == | == Etymologie / Etymologia == | ||
* *bogъ, *(otъ) boga, *bogu, *boga, *(na) bogъ, *(съ) Ьogъmь (zam. *bogomь, por. Lehr-Spławinski, Gram. poł., s. 162-163), *boʒi, *bogovъ: pol. bóg, kasz. bòg, słi. bȯ́u̯g, dł. bog, gł. bóh, cz. bůh, sła. boh, słe. bog, sch. bôg, scs. Ьogъ, bg. бог, ros. бог, ukr. бiг, br. бог. | * *bogъ, *(otъ) boga, *bogu, *boga, *(na) bogъ, *(съ) Ьogъmь (zam. *bogomь, por. Lehr-Spławinski, Gram. poł., s. 162-163), *boʒi, *bogovъ: pol. bóg, kasz. bòg, słi. bȯ́u̯g, dł. bog, gł. bóh, cz. bůh, sła. boh, słe. bog, sch. bôg, scs. Ьogъ, bg. бог, ros. бог, ukr. бiг, br. бог. | ||
− | * O formie dat. sg. ''büd'au'' por. Vaillant, RES, XII, s. 232-4; Polański, LP, VI, s. 156-166 (inni inaczej, por. np. Rost, sł.). - Formę ''Büzáy'' (nom. pl.) Rost (sł.) niesłusznie czyta inaczej, por. już Schleicher, s. 185, w. 7, Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 164. - Zapis Henniga: ''Büg'', plur ''Bügîw'' 'Gott', ''Büdgiw'' B1 przedstawia chyba formę ''büd'üv'' wyrwaną ze zwrotu ''tåi ne-măs drauʒĕx büd'üv'', a nie nom. pl., jak przyjmował Schleicher (s. 114, w. 5), a za nim Rost (sł.) i Lehr-Spławiński (Gram. poł., s. 165): nie zdarza się bowiem w zasadzie opuszczenie w pisowni Henniga wygłosowego -ĕ po spółgłosce dźwięcznej, por. Polański, Polaica, I, s. 113-123. | + | * O formie dat. sg. ''büd'au'' por. Vaillant, RES, XII, s. 232-4; Polański, LP, VI, s. 156-166 (inni inaczej, por. np. Rost, sł.). - Formę ''Büzáy'' (nom. pl.) Rost (sł.) niesłusznie czyta inaczej, por. już Schleicher, s. 185, w. 7, Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 164. - Zapis Henniga: ''Büg'', plur ''Bügîw'' 'Gott', ''Büdgiw'' B1 przedstawia chyba formę ''büd'üv'' wyrwaną ze zwrotu ''tåi ne-măs drauʒĕx büd'üv'', a nie nom. pl., jak przyjmował Schleicher (s. 114, w. 5), a za nim Rost (sł.) i Lehr-Spławiński (Gram. poł., s. 165): nie zdarza się bowiem w zasadzie opuszczenie w pisowni Henniga wygłosowego -ĕ po spółgłosce dźwięcznej, por. Polański, Polaica, I, s. 113-123. — SEJDP1: 59 |
* a.p. (c) — Derksen: 50 | * a.p. (c) — Derksen: 50 | ||
* a.p. (c) — Zaliznâk: 455 | * a.p. (c) — Zaliznâk: 455 | ||
Line 32: | Line 32: | ||
* ''tåi ne-măs met drauʒĕx büd'üv likåm mane'' (< *ty ne-jьmašь jьměti druʒixъ (zam. *drugyjixъ) bogovъ ''lik''-ъmь mьně) = Toy nemas mêt drautsig bütgîw likoam mane 'Du solt nichthaben andere Götter neben mir' H, bütgîf B1B2C | * ''tåi ne-măs met drauʒĕx büd'üv likåm mane'' (< *ty ne-jьmašь jьměti druʒixъ (zam. *drugyjixъ) bogovъ ''lik''-ъmь mьně) = Toy nemas mêt drautsig bütgîw likoam mane 'Du solt nichthaben andere Götter neben mir' H, bütgîf B1B2C | ||
+ | == Beispiele / Przykłady == | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | | style="width:45%"|PLB | ||
+ | | style="width:45%"|DE/FR | ||
+ | | style="width:10%"| | ||
+ | |- | ||
+ | |[[påknĕ|påci]] [[del]] [[vit]] '''[[büg]]'''o | ||
+ | |Abfallen von Gott | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]], HB1 | ||
+ | |- | ||
+ | |[[cü|cig]] [[boit|ją]] [[joz|mene]] [[vit]] '''[[büg]]'''o [[voizar'ăl|voizărenă]] | ||
+ | |Diß ist mir von Gott ausersehen | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[bedą|bedĕ]] '''[[büg]]'''o | ||
+ | |Gott bitten | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]], HB1 | ||
+ | |- | ||
+ | |[[bad'ojĕ|bad’oj]] '''[[büg|büd’au]]'''! | ||
+ | |Gott anbeten | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]], HB1 | ||
+ | |- | ||
+ | |[[bad'ojĕ|bad’ojtĕ]] '''[[büg|büd’au]]'''! | ||
+ | |Betet Gott an | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[denkot|denkojĕ]] [[no]] '''[[büg]]''' | ||
+ | |Denck an Gott | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[vit]] '''[[büg]]'''o [[aipodenĕ|aipădenĕ]] | ||
+ | |Von Gott abfallen | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[drauzĕt|drauz]] '''[[büg]]'''! | ||
+ | |Gott helffe euch! | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[tåi]] [[ni|ne]]-[[met|măs]] [[met]] [[drauʒĕ|drauʒĕx]] '''[[büg|büd’üv]]''' [[likåm]] [[joz|manĕ]] | ||
+ | |Du solt nicht haben anere Götter neben mir | ||
+ | |[[Repositorium:Hennig|H]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[drauzĕt|draiz]] '''[[büg]]'''! | ||
+ | |Dieu Vous benisse, Bon jour, Bon soir | ||
+ | |[[Repositorium:Pfeffinger|Pf]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[pait|pål]] [[så]] '''[[büg|büd’åm]]''' | ||
+ | |Nous avons bu à votre santé | ||
+ | |[[Repositorium:Pfeffinger|Pf]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[så]] '''[[büg|büd’åm]]'''! | ||
+ | |Grand mercy | ||
+ | |[[Repositorium:Pfeffinger|Pf]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[drauzĕt|draiz]] '''[[büg]]'''! | ||
+ | |Guten Tag, Gott helfe euch | ||
+ | |[[Repositorium:Vocabularium Venedicum|Vand]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[så]] '''[[büg|büd'åm]]'''! | ||
+ | |Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen | ||
+ | |[[Repositorium:De Baucoeur|Bauc]] | ||
+ | |- | ||
+ | |[[drauzĕt|draiz]] '''[[büg]]'''! | ||
+ | |Gott helfe euch | ||
+ | |[[Repositorium:De Baucoeur|Bauc]] | ||
+ | |- | ||
+ | |'''[[büg]]''' [[aibăroj]]! | ||
+ | |Gott bewahr | ||
+ | |[[Repositorium:Schultze|PS]] | ||
+ | |} | ||
− | [[Category:Nomina]][[Category:Masculina]][[Category:SEJDP]][[Category:Multiple attestations]][[Category:Derksen]][[Category:Proto-Slavic a.p. (c) in Derksen]][[Category:Zaliznâk]] | + | [[Category:Nomina]][[Category:Masculina]][[Category:SEJDP]][[Category:Multiple attestations]][[Category:Derksen]][[Category:Proto-Slavic a.p. (c) in Derksen]][[Category:Zaliznâk]][[Category:OES a.p. (c) in Zaliznâk]][[Category:Automatically generated examples]] |
Latest revision as of 17:40, 4 April 2021
Bedeutung / Znaczenie
- Pol. bóg
- Ger. Gott
- Eng. god
Morphologie und Betonung / Morfologia i akcent
n:m:A1a
Bezeugte Formen / Formy poświadczone
casus | sg. | du. | pl. |
NOM | büg | büʒai | |
GEN | bügo | büd'üv | |
DAT | büd'au | ||
ACC | bügo | ||
INS | (så) büd'åm | ||
LOC |
Rekonstruiertes Paradigma / Paradygmat rekonstruowany
casus | sg. | du. | pl. |
NOM | !büg | bügo | !büʒai |
GEN | !bügo | büd'au | !büd'üv |
DAT | !büd'au | büd'ümă | bügüm |
ACC | !bügo | bügo | !büd'üv |
INS | !büd'åm | büd'ümă | büd'åi |
LOC | büʒe | büd'au | bügåx |
Etymologie / Etymologia
- *bogъ, *(otъ) boga, *bogu, *boga, *(na) bogъ, *(съ) Ьogъmь (zam. *bogomь, por. Lehr-Spławinski, Gram. poł., s. 162-163), *boʒi, *bogovъ: pol. bóg, kasz. bòg, słi. bȯ́u̯g, dł. bog, gł. bóh, cz. bůh, sła. boh, słe. bog, sch. bôg, scs. Ьogъ, bg. бог, ros. бог, ukr. бiг, br. бог.
- O formie dat. sg. büd'au por. Vaillant, RES, XII, s. 232-4; Polański, LP, VI, s. 156-166 (inni inaczej, por. np. Rost, sł.). - Formę Büzáy (nom. pl.) Rost (sł.) niesłusznie czyta inaczej, por. już Schleicher, s. 185, w. 7, Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 164. - Zapis Henniga: Büg, plur Bügîw 'Gott', Büdgiw B1 przedstawia chyba formę büd'üv wyrwaną ze zwrotu tåi ne-măs drauʒĕx büd'üv, a nie nom. pl., jak przyjmował Schleicher (s. 114, w. 5), a za nim Rost (sł.) i Lehr-Spławiński (Gram. poł., s. 165): nie zdarza się bowiem w zasadzie opuszczenie w pisowni Henniga wygłosowego -ĕ po spółgłosce dźwięcznej, por. Polański, Polaica, I, s. 113-123. — SEJDP1: 59
- a.p. (c) — Derksen: 50
- a.p. (c) — Zaliznâk: 455
Beispiele / Przykłady
- draiz büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Treis büć 'Dieu Vous benisse; Bon jour' Pf; Treùs büć 'Bon soir' Pf; Dreis bück 'Guten Tag' Vand; Trois buk 'Guten Tag' Vand, Freisbück Do; Treisbuc 'Gott helfe euch' Vand, Freisbück Do; Treise Büg 'Gott helffe euch' Bauc
- aibăroi büg (< *ubaraji bogъ) 'boże zachowaj' = Bug heybarro 'Gott bewahr' PS;
- tarüjanocĕ büg (< *trojьjednačьjь bogъ) 'bóg trójjedyny' = Terrijanotze Büg 'Dreyeinige Gott' H
- drauzĕ büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Drause Büg 'Gott Helffe euch' H; Drause bük 'Gott helff euch' HB1
- cig ją mane vit bügo voizărenă (< *čego je(stъ) mьně otъ boga vyzьrěnoje) 'stało się to mi zrządzeniem bożym' = cik gang mené wit Büggó woysaréna 'Dies ist mir von Gott ausersehen' H
- vit bügo apiădenĕ 'odeszła od boga (< *otъ boga upadenьje) = wit Büggo eypadéna 'Von Gott abfallen' H
- baid'otĕ büd'au 'módlcie się do boga (< bad'otĕ *bogu) = Badyote Budiâw 'Bettet Gott an' H, Bukiâf B2, büdyâf C, bîttgave B1
- bedĕ bügo 'prosi boga' (< bedĕ *boga) = bêde biggô 'Gott bitten' HB1
- denkojĕ no büg 'dzięki bogu (< denkojĕ *na bogъ) = Denkóye no Büg 'Denck an Gott' H, Bück B1
- pål så büd'åm 'na zdrowie!, z bogiem!' (< *pilъ sъ bogъmь) = Põl sabüt gõme 'Nous avons bu à votre santé' Pf, sabüt góome Ec; Sabütgóme 'Grand mercy' Pf; Sabüggöm 'Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen' Bauc; Sa Büggâm 'Mit Gott' H, Sabiggôm B1, Sa Büggôm B2C
- tåi ne-măs met drauʒĕx büd'üv likåm mane (< *ty ne-jьmašь jьměti druʒixъ (zam. *drugyjixъ) bogovъ lik-ъmь mьně) = Toy nemas mêt drautsig bütgîw likoam mane 'Du solt nichthaben andere Götter neben mir' H, bütgîf B1B2C
Beispiele / Przykłady
PLB | DE/FR | |
påci del vit bügo | Abfallen von Gott | H, HB1 |
cig ją mene vit bügo voizărenă | Diß ist mir von Gott ausersehen | H |
bedĕ bügo | Gott bitten | H, HB1 |
bad’oj büd’au! | Gott anbeten | H, HB1 |
bad’ojtĕ büd’au! | Betet Gott an | H |
denkojĕ no büg | Denck an Gott | H |
vit bügo aipădenĕ | Von Gott abfallen | H |
drauz büg! | Gott helffe euch! | H |
tåi ne-măs met drauʒĕx büd’üv likåm manĕ | Du solt nicht haben anere Götter neben mir | H |
draiz büg! | Dieu Vous benisse, Bon jour, Bon soir | Pf |
pål så büd’åm | Nous avons bu à votre santé | Pf |
så büd’åm! | Grand mercy | Pf |
draiz büg! | Guten Tag, Gott helfe euch | Vand |
så büd'åm! | Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen | Bauc |
draiz büg! | Gott helfe euch | Bauc |
büg aibăroj! | Gott bewahr | PS |