büg

Bedeutung / Znaczenie

• Pol. bóg

Morphologie und Betonung / Morfologia i akcent

n:m:A1a

Bezeugte Formen / Formy poświadczone

casus	sg.	du.	pl.
NOM	büg		büʒai
GEN	bügo		büd'üv
DAT	büd'au
ACC	bügo
INS	(så) büd'åm
LOC

Etymologie / Etymologia

• *bogъ, *(otъ) boga, *bogu, *boga, *(na) bogъ, *(съ) Ьogъmь (zam. *bogomь, por. Lehr-Spławinski, Gram. poł., s. 162-163), *boʒi, *bogovъ: pol. bóg, kasz. bòg, słi. bȯ́u̯g, dł. bog, gł. bóh, cz. bůh, sła. boh, słe. bog, sch. bôg, scs. Ьogъ, bg. бог, ros. бог, ukr. бiг, br. бог.
• O formie dat. sg. büd'au por. Vaillant, RES, XII, s. 232-4; Polański, LP, VI, s. 156-166 (inni inaczej, por. np. Rost, sł.). - Formę Büzáy (nom. pl.) Rost (sł.) niesłusznie czyta inaczej, por. już Schleicher, s. 185, w. 7, Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 164. - Zapis Henniga: Büg, plur Bügîw 'Gott', Büdgiw B1 przedstawia chyba formę büd'üv wyrwaną ze zwrotu tåi ne-măs drauʒĕx büd'üv, a nie nom. pl., jak przyjmował Schleicher (s. 114, w. 5), a za nim Rost (sł.) i Lehr-Spławiński (Gram. poł., s. 165): nie zdarza się bowiem w zasadzie opuszczenie w pisowni Henniga wygłosowego -ĕ po spółgłosce dźwięcznej, por. Polański, Polaica, I, s. 113-123.
• a.p. (c) — Derksen: 50

Beispiele / Przykłady

• draiz büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Treis büć 'Dieu Vous benisse; Bon jour' Pf; Treùs büć 'Bon soir' Pf; Dreis bück 'Guten Tag' Vand; Trois buk 'Guten Tag' Vand, Freisbück Do; Treisbuc 'Gott helfe euch' Vand, Freisbück Do; Treise Büg 'Gott helffe euch' Bauc
• aibăroi büg (< *ubaraji bogъ) 'boże zachowaj' = Bug heybarro 'Gott bewahr' PS;
• tarüjanocĕ büg (< *trojьjednačьjь bogъ) 'bóg trójjedyny' = Terrijanotze Büg 'Dreyeinige Gott' H
• drauzĕ büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Drause Büg 'Gott Helffe euch' H; Drause bük 'Gott helff euch' HB1
• cig ją mane vit bügo voizărenă (< *čego je(stъ) mьně otъ boga vyzьrěnoje) 'stało się to mi zrządzeniem bożym' = cik gang mené wit Büggó woysaréna 'Dies ist mir von Gott ausersehen' H
• vit bügo apiădenĕ 'odeszła od boga (< *otъ boga upadenьje) = wit Büggo eypadéna 'Von Gott abfallen' H
• baid'otĕ büd'au 'módlcie się do boga (< bad'otĕ *bogu) = Badyote Budiâw 'Bettet Gott an' H, Bukiâf B2, büdyâf C, bîttgave B1
• bedĕ bügo 'prosi boga' (< bedĕ *boga) = bêde biggô 'Gott bitten' HB1
• denkojĕ no büg 'dzięki bogu (< denkojĕ *na bogъ) = Denkóye no Büg 'Denck an Gott' H, Bück B1
• pål så büd'åm 'na zdrowie!, z bogiem!' (< *pilъ sъ bogъmь) = Põl sabüt gõme 'Nous avons bu à votre santé' Pf, sabüt góome Ec; Sabütgóme 'Grand mercy' Pf; Sabüggöm 'Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen' Bauc; Sa Büggâm 'Mit Gott' H, Sabiggôm B1, Sa Büggôm B2C
• tåi ne-măs met drauʒĕx büd'üv likåm mane (< *ty ne-jьmašь jьměti druʒixъ (zam. *drugyjixъ) bogovъ lik-ъmь mьně) = Toy nemas mêt drautsig bütgîw likoam mane 'Du solt nichthaben andere Götter neben mir' H, bütgîf B1B2C