pared

Bedeutung / Znaczenie

• Pol. przedtem, dawniej

Morphologie und Betonung / Morfologia i akcent

nfl:

Etymologie / Etymologia

— Z pierwotnego *pmh poprzez pośrednie *predb z wtórnym a w pierwszej sylabie (zob. Schleicher, s. 30, Lehr- Spławiński, Gram. poi., s. 36—57), por. pomor. pM adv. vorn, voran; früher, zuerst', stdl. рШ adv. 'voraus, vorher’, J4? a,dT'. '“vor> TOrher> früher; vorwärts’, ros. dial. перéд adv najpierw, uprzednio’, ukr. rzad. пéред adv. 'ts.’, por. tez kasz. ртđк adv. 'przodem, w pewnej odległości przed kim; dawniej, ongiś; przed czasem’, poi. dial. i daw. ?ľľľ a V' , a'™lei, przedtem, najpierw’, gł. prjedy adv. ts., scs. ргeйь adv. 'voraus, voran’. _ NVyraz ten występuje paresĕ w językach slow. przede wszystldm «■ funl-rii , • , a także jako rzeczownik, por. pola),. 1 (przykłady zob. s. v.), poi. vntå „raep ? ‘ P**4 prae , z tym, samym, zasadniczo przypadkami i \V T’ samym podstawowym znaczeniu kasz. pfeu, dl. VШ «1. „,1 cz. pred, sla. pred, sie. pred, sch. prid, scs. prldt. bg med maced. пред, ros. пéрeà, ukr. перед, br. пéрaò, poi «гай iprZ6^n':' Tir +.xrm T i * kasz fľ ukr. перед, br. пéрад. — Ps. *penh pozostaje w takim"samym, stosunku do *pen (zob. s. v. per) jak *nad-0 do *na, *рođъ do *po (Vasmer, RE W, II, s. 338 z dalszą bibhografią). — Bardziej prawidłowy w połabskim jest rozwój fonetyczny pared, zmiana e w i przed przednio językową twardą w przv- imku pricl tłumaczy się jego niesamodzielnością strukturalną, a może także stosunkowo wielką częstotliwością użycia, por. podobne zwężenie samogłoski w przyimkach priz, vü, pili (zamiast form oczekiwanych *prez, *våt, *pöd). Zróżnicowanie fonetyczne tego rodzaju występuje tu także w innych językach słow., zob. wyżej przykłady.—Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 56, 98, nieprzekonująco uważa za rzeczownik. Znaczenie niem. podane przez Henniga w formie rzeczownikowej uznać należy za pomyłkę.