büg

Bedeutung / Znaczenie

• Pol. bóg
• Ger. Gott
• Eng. god

Morphologie und Betonung / Morfologia i akcent

n:m:A1a

Bezeugte Formen / Formy poświadczone

casus	sg.	du.	pl.
NOM	büg		büʒai
GEN	bügo		büd'üv
DAT	büd'au
ACC	bügo
INS	(så) büd'åm
LOC

Rekonstruiertes Paradigma / Paradygmat rekonstruowany

casus	sg.	du.	pl.
NOM	!büg	bügo	!büʒai
GEN	!bügo	büd'au	!büd'üv
DAT	!büd'au	büd'ümă	bügüm
ACC	!bügo	bügo	!büd'üv
INS	!büd'åm	büd'ümă	büd'åi
LOC	büʒe	büd'au	bügåx

Etymologie / Etymologia

• *bogъ, *(otъ) boga, *bogu, *boga, *(na) bogъ, *(съ) Ьogъmь (zam. *bogomь, por. Lehr-Spławinski, Gram. poł., s. 162-163), *boʒi, *bogovъ: pol. bóg, kasz. bòg, słi. bȯ́u̯g, dł. bog, gł. bóh, cz. bůh, sła. boh, słe. bog, sch. bôg, scs. Ьogъ, bg. бог, ros. бог, ukr. бiг, br. бог.
• O formie dat. sg. büd'au por. Vaillant, RES, XII, s. 232-4; Polański, LP, VI, s. 156-166 (inni inaczej, por. np. Rost, sł.). - Formę Büzáy (nom. pl.) Rost (sł.) niesłusznie czyta inaczej, por. już Schleicher, s. 185, w. 7, Lehr-Spławiński, Gram. poł., s. 164. - Zapis Henniga: Büg, plur Bügîw 'Gott', Büdgiw B1 przedstawia chyba formę büd'üv wyrwaną ze zwrotu tåi ne-măs drauʒĕx büd'üv, a nie nom. pl., jak przyjmował Schleicher (s. 114, w. 5), a za nim Rost (sł.) i Lehr-Spławiński (Gram. poł., s. 165): nie zdarza się bowiem w zasadzie opuszczenie w pisowni Henniga wygłosowego -ĕ po spółgłosce dźwięcznej, por. Polański, Polaica, I, s. 113-123. — SEJDP1: 59
• a.p. (c) — Derksen: 50
• a.p. (c) — Zaliznâk: 455

Beispiele / Przykłady

• draiz büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Treis büć 'Dieu Vous benisse; Bon jour' Pf; Treùs büć 'Bon soir' Pf; Dreis bück 'Guten Tag' Vand; Trois buk 'Guten Tag' Vand, Freisbück Do; Treisbuc 'Gott helfe euch' Vand, Freisbück Do; Treise Büg 'Gott helffe euch' Bauc
• aibăroi büg (< *ubaraji bogъ) 'boże zachowaj' = Bug heybarro 'Gott bewahr' PS;
• tarüjanocĕ büg (< *trojьjednačьjь bogъ) 'bóg trójjedyny' = Terrijanotze Büg 'Dreyeinige Gott' H
• drauzĕ büg (< *druži bogъ) 'szczęść boże' = Drause Büg 'Gott Helffe euch' H; Drause bük 'Gott helff euch' HB1
• cig ją mane vit bügo voizărenă (< *čego je(stъ) mьně otъ boga vyzьrěnoje) 'stało się to mi zrządzeniem bożym' = cik gang mené wit Büggó woysaréna 'Dies ist mir von Gott ausersehen' H
• vit bügo apiădenĕ 'odeszła od boga (< *otъ boga upadenьje) = wit Büggo eypadéna 'Von Gott abfallen' H
• baid'otĕ büd'au 'módlcie się do boga (< bad'otĕ *bogu) = Badyote Budiâw 'Bettet Gott an' H, Bukiâf B2, büdyâf C, bîttgave B1
• bedĕ bügo 'prosi boga' (< bedĕ *boga) = bêde biggô 'Gott bitten' HB1
• denkojĕ no büg 'dzięki bogu (< denkojĕ *na bogъ) = Denkóye no Büg 'Denck an Gott' H, Bück B1
• pål så büd'åm 'na zdrowie!, z bogiem!' (< *pilъ sъ bogъmь) = Põl sabüt gõme 'Nous avons bu à votre santé' Pf, sabüt góome Ec; Sabütgóme 'Grand mercy' Pf; Sabüggöm 'Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen' Bauc; Sa Büggâm 'Mit Gott' H, Sabiggôm B1, Sa Büggôm B2C
• tåi ne-măs met drauʒĕx büd'üv likåm mane (< *ty ne-jьmašь jьměti druʒixъ (zam. *drugyjixъ) bogovъ lik-ъmь mьně) = Toy nemas mêt drautsig bütgîw likoam mane 'Du solt nichthaben andere Götter neben mir' H, bütgîf B1B2C

Beispiele / Przykłady

PLB	DE/FR
påci del vit bügo	Abfallen von Gott	H, HB1
cig ją mene vit bügo voizărenă	Diß ist mir von Gott ausersehen	H
bedĕ bügo	Gott bitten	H, HB1
bad’oj büd’au!	Gott anbeten	H, HB1
bad’ojtĕ büd’au!	Betet Gott an	H
denkojĕ no büg	Denck an Gott	H
vit bügo aipădenĕ	Von Gott abfallen	H
drauz büg!	Gott helffe euch!	H
tåi ne-măs met drauʒĕx büd’üv likåm manĕ	Du solt nicht haben anere Götter neben mir	H
draiz büg!	Dieu Vous benisse, Bon jour, Bon soir	Pf
pål så büd’åm	Nous avons bu à votre santé	Pf
så büd’åm!	Grand mercy	Pf
draiz büg!	Guten Tag, Gott helfe euch	Vand
så büd'åm!	Segne Gott, ist so viel als in Gottes Nahmen	Bauc
draiz büg!	Gott helfe euch	Bauc
büg aibăroj!	Gott bewahr	PS